The making of...

...iets over het onderwerp en de totstandkoming van het boek.

Over het onderwerp: Ik wilde iets schrijven over de zigeuners in zuidelijk Spanje, en over de mystiek en het (bij-)geloof zoals die in hun cultuur zijn geworteld. Tijdens mijn verblijf in Andalusia kwam ik in contact met allerlei mensen die mijn kennis over, en begrip van, mijn onderwerp verbreedden. Geïnspireerd door de werkelijkheid, kwam ik al vrij snel op het idee van een vrouw met paranormale begaafdheden. Zo iemand werd in vroeger tijden al heel snel een heks genoemd, dus...

 

Schrijftechnisch wilde ik het verhaal gieten in de vorm zoals die bijvoorbeeld ook werd toegepast door John Galsworthy in De Forsyte Saga. De lezer leert Irene, de vrouw waar het in dat boek om draait, alleen maar kennen als zij hetzij fysiek, hetzij in de gedachten van de haar omringende mensen, in de verhaalsontwikkeling aanwezig is. Haar eigen  gedachten kennen we nooit. Dit is een verhaalstechniek waardoor de vrouw in kwestie een soort afstandelijke mystiek krijgt, bijna als een hoger wezen; een engel of een godin. In die termen wordt de vrouw, Irene, dan ook beschreven door Galsworthy. Dit betekent dat de auteur, als 'alwetende verteller' voortdurend onzichtbaar boven het verhaal zweeft.

Ik vond het moeilijk om deze constructie consequent vol te houden. Een 'alwetende verteller' is geneigd om ALLE personages in hun doen en denken aan de lezer te onthullen. Ik hoop niettemin dat ik mijn personage Bianca eenzelfde aura van 'hoger wezen' heb meegegeven, zonder van haar een tweedimensionale figuur te maken. Ik heb ernaar gestreefd om haar te laten zien als een genuanceerde, karaktervolle vrouw, met goede en minder goede karaktereigenschappen, met merkwaardige gaven en gewoon-menselijke tekortkomingen. Of het resultaat een leesbaar verhaal is geworden, moet de lezer zelf maar beoordelen.

Een aardig feit is misschien dat het verhaal, hoewel in de vorm van fictie geschreven, niet helemaal fictie is. In de alledaagse werkelijkheid komen we mensen tegen met vergelijkbare gaven en ik heb grote delen van een dergelijke persoonlijkheid toegedicht aan 'mijn' Bianca. Soms is de werkelijkheid vreemder dan het meest exotische bedenksel. Dat is ook wat mij keer op keer raakt en verbaast, en mij tot schrijven dwingt: dat er zoveel zaken zijn die niet met het nuchtere verstand zijn te verklaren.

 

Meelezers met het manuscript (die ik daarvoor dankzeg) hebben zich wel afgevraagd hoe ze het einde van het verhaal moeten duiden. Het was voor mij een boeiende en leerzame ervaring om te merken hoe verschillend dat einde werd geïnterpreteerd en hoeveel nuance er in de waardering van die interpretaties werd gelegd.

Als reactie op die vragen, sluit ik me aan bij wat Umberto Eco daar over heeft gezegd: "De schrijver heeft zijn werk gedaan, het boek is af. Nu komt de lezer en wordt het zijn verhaal, dat hij naar eigen goeddunken mag interpreteren. De schrijver heeft niet het recht om er alsnog een interpretatie op los te laten. Dan had hij dat maar moeten opschrijven!"

 

Een fragment (p. 219 e.v.)

...Als hij uiteindelijk de oprit naar zijn eigen huis in Marbella indraait, lijkt alles wat er tijdens de fiesta is gebeurd John even onwerkelijk toe. Heeft hij echt een soort van trouwbelofte uitgewisseld met de Spaanse heks? Kan hij niet met haar alleen zijn zonder dat het huwelijk automatisch ingaat? Is het rechtsgeldig? Wie zal hem het aangaan van andere banden beletten?

Die avond loopt hij met een eenzaam glas whisky in de hand over het terras heen en weer. Het is krankzinnig, denkt hij. Een trouwbelofte geven aan een vrouw die hij in wezen niet kent. Met wie hij nog geen teder woord heeft gewisseld; die hij nog nooit heeft gekust. Een vrouw die met zoveel woorden heeft uitgesproken dat ze hem het liefst ziet doodvallen; die niet anders dan afkeer kan voelen voor de man die haar eerdere liefde heeft gedwarsboomd. Een raadselachtig wezen met een bizarre achtergrond en met angstaanjagende gaven. (...) Stommeling die hij is! Hij heeft de eenzaamheid in zijn leven geformaliseerd. Zich gebonden aan een vrouw die volkomen onbereikbaar voor hem is. En als hij zijn belofte breekt? Hij kan zich wel voor zijn kop slaan. Hoe heeft hij zo verdwaasd kunnen zijn? Hij draait zich om en staart over de donkere zee. Voor zijn geestesoog verschijnt het beeld van de vrouw in de rode japon zoals ze daar had gestaan, stil huilend, hopeloos, ontredderd van vernedering. Er gloeit iets warms in zijn borst. Ja, hoe dwaas het ook mag zijn, hij zou het vanavond weer precies zo doen. Als dat krankzinnigheid is, nou, dan is het dat maar. Het is niet besmettelijk. Niemand zal hem voorschrijven op welke wijze hij zijn leven moet vergallen. Dat bepaalt hij zelf wel. Hij zal haar trouw zijn, zich onder de vloek uitworstelen en zijn belofte aan zijn broer houden. Zijn slaap is rustig, die nacht.